Tweede golf heeft minder diepe impact
De Nederlandse economie is tot nu toe schokbestendiger gebleken dan eerder gedacht, mede dankzij tientallen miljarden overheidssteun. Het herstel in de zomermaanden was relatief sterk, de werkloosheid is niet zo hard opgelopen als aanvankelijk verwacht en de woningverkopen zijn gestegen. Maar terwijl de economie nog niet eens volledig was hersteld van de eerste coronagolf, stond de tweede golf al voor de deur. Daarvan lijkt de economische impact wel minder diep. Zo valt de consumptie minder hard terugdan tijdens de eerste golf en zijn internationale waardeketens dit keer minder verstoord. We verwachten daarom een mildere terugval van de economische activiteit in het vierde kwartaal dan in de eerste twee kwartalen van dit jaar. Voor heel 2020 komen we daarmee uit op een krimp van de Nederlandse economie van 4,2 procent (figuur 1).
Figuur 1. Volledig herstel halverwege 2022
Bron: RaboResearch, CBS
Vaccins staan versoepelingen toe
In onze basisraming nemen we aan dat coronavaccins vanaf het eerste kwartaal van 2021 beschikbaar zullen zijn en dat de Nederlandse bevolking vanaf dan gefaseerd kan worden ingeënt. In combinatie met inmiddels ruimere testcapaciteit kunnen coronamaatregelen vervolgens geleidelijk worden versoepeld, waardoor de economische activiteit weer zal aantrekken. De coronamaatregelen kunnen vervolgens geleidelijk worden versoepeld, waardoor de economische activiteit weer zal aantrekken.
Wel nemen we aan dat de maatregelen ook in het eerste kwartaal van 2021 nog relatief streng zullen zijn. Daarmee zal het herstel volgend jaar dus langzamer op gang komen dan in de zomermaanden van 2020. Pas in het tweede kwartaal van 2021 zullen de maatregelen naar verwachting op ongeveer hetzelfde niveau zijn als in de zomer van 2020. Verdere substantiële versoepelingen verwachten we pas in de tweede helft van 2021, omdat beperkte maatregelen waarschijnlijk nodig zullen blijven totdat een hoge vaccinatiegraad is bereikt.
Tabel 1. Economische verwachtingen voor Nederland
Bron: RaboResearch, CBS
Herstel in 2021 onvolledig
Een oplopende werkloosheid (figuur 2) en gedaalde bedrijfsbuffers zullen normalisering van de uitgaven van consumenten en bedrijven in 2021 verder remmen. En hoewel de export weer zal aantrekken vanwege breder mondiaal economisch herstel, zal de Nederlandse handel schade oplopen door de verslechtering van de handelsrelatie met het Verenigd Koninkrijk na Brexit. Voor 2021 verwachten we daarom dat de Nederlandse economie met 2,4 procent groeit. Daarmee is een deel, maar nog niet alle schade van de coronacrisis goedgemaakt.
Figuur 2. Werkloosheid piekt eind 2021/begin 2022
Bron: RaboResearch, CBS
Het economische herstel zal verder doorzetten in 2022. Naar onze verwachting daalt de werkloosheid dat jaar weer en ligt de economische activiteit halverwege 2022 weer op het pre-coronaniveau. De economie zal in 2022 vermoedelijk met 2,4 procent groeien.
“Coronamaatregelen, oplopende werkloosheid en gedaalde bedrijfsbuffers zullen normalisering van de uitgaven van consumenten en bedrijven in 2021 remmen.”
Werkloosheidsbeeld gunstiger dan eerder verwacht
Hoewel we dus nog steeds verwachten dat de werkloosheid oploopt, hebben we onze werkloosheidsverwachting wel opwaarts bijgesteld. In onze raming piekt de werkloosheid op een lager punt dan eerder gedacht, bij zo’n 5,5 procent eind 2021 (figuur 2). Eerder gingen we uit van een piek van bijna 7,0 procent. Hiervoor zijn verschillende redenen.
Ten eerste is de werkloosheid minder hard opgelopen dan we eerder verwachtten – in september en oktober daalde de werkloosheid zelfs iets. Forse overheidssteun en een sterker herstel in het derde kwartaal hebben hier vermoedelijk aan bijgedragen. Verder heeft de overheid inmiddels aangegeven loondoorbetaling aan te bieden tot de zomer van 2021 en heeft ze laten zien flexibel om te springen met het verruimen van noodsteun. Daar komt bij dat we verwachten dat bedrijven met het einde van de pandemie in zicht en de zeer krappe arbeidsmarkt tot begin dit jaar nog vers in het geheugen, voorzichtig zullen zijn met het inslinken van hun personeelsbestand.
