Lagemaat uit Heerde denkt slim na over het circulair bouwen en afbreken van gebouwen

Arend van de Beek was IT-ondernemer voordat hij begon aan de circulaire uitdaging bij Lagemaat. Arend kende het bedrijf al goed, want een van zijn bedrijven schreef in 1993 al software voor de oprichter van het bedrijf. Vijf jaar geleden leerde hij de tweede generatie van dit familiebedrijf opnieuw kennen, maar nu in hun rol als eigenaren-directie. De circulaire ambities van het familiebedrijf bleken veel raakvlakken te hebben met de ICT/bedrijfsmodellen inzichten van Arend waardoor al snel voor inzet als programmamanager circulariteit bij Lagemaat gekozen werd. Sindsdien maakte het bedrijf mooie stappen op circulair gebied.

De start van Lagemaat

In 1977 startte vader Lagemaat in Heerde Lagemaat Sloopwerken als éénmanszaak. Zijn twee zoons, dochter en schoonzoon namen het bedrijf in 2004 over van hun (schoon)vader. Zij gaven destijds aan zuinig te zijn op het sloopbedrijf dat hun (schoon)vader opzette, maar dachten tegelijkertijd na over wat ze wel en niet wilden binnen het bedrijf. De nieuwe generatie investeerde meer in het ontwikkelen van kennis en kunde en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bijvoorbeeld in de vorm van het betrekken van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en natuurbehoud. Ze focusten minder op de groei van het bedrijf. ‘Het niet verder laten groeien van het bedrijf is de enige doelstelling die niet behaald is. Binnen tien jaar tikte Lagemaat namelijk de tweehonderd medewerkers aan’, vertelt Arend met een glimlach.

Circulariteit in beeld

‘Vanuit Europa kwam in 2015 het concept ‘circulariteit’ onder de aandacht. Dat lag in het verlengde van de doelstellingen die ze binnen Lagemaat al hadden. Het management kwam rond 2017 tot de conclusie dat Lagemaat serieus met circulariteit aan de slag moest op strategisch niveau. ‘Ik sparde al een tijdje met schoonzoon Gerd-Jan over circulariteit. We moeten in de bouw- en sloopsector gebouwen uit elkaar halen en weer voor nieuwbouw inzetten. De architect en ook degene die een nieuw gebouw wil, moet veel meer gaan snappen wat circulariteit is. Iedereen denkt altijd in nieuwe gebouwen en daar moeten we vanaf. We moeten gebouwen niet meer na tien tot vijftien jaar slopen. Dat moet anders en daar lopen we in de bouw- en sloopsector in voorop’, vertelt Arend.

Grondstoffen niet oneindig

Een nieuwe circulaire aanpak omarmen is een uitdaging in de bouwsector, want de bouw is kampioen in het maken van afval uit de sloop van gebouwen. Daar komt bij dat alles wat je nieuw nodig hebt aan grondstoffen zoals grind, zand, glas en staal veelal naar de bouw gaat. Alleen zijn deze grondstoffen niet oneindig verkrijgbaar.

R-ladder

‘Binnen Lagemaat werken we met de r-ladder. Deze ladder geeft in dertien stappen aan wat het meest effectief en circulair is om te doen. Als je die ladder betrekt op de sloop, dan is het meest circulair r0. Dit houdt in dat je het gebouw behoudt en niet tot sloop overgaat. In de traditionele lineaire keten zijn we als sloper helemaal naar voren gekropen. We zitten nu binnen de levensfases van een gebouw vaak net voor de architect. Voorheen werden we in de laatste maanden betrokken bij een gebouw dat veertig/vijftig jaar stond en gesloopt moest worden. Tegenwoordig nodigt een woon- of vastgoedcoöperatie ons al uit voordat ze een architect uitnodigen. Het eerste wat ik dan vaak zeg is dat het gebouw niet gesloopt moet worden, wat vaak wel een klinkende binnenkomer is. Uiteraard komt het toch vaak voor dat je een gebouw niet kunt behouden, dan daal je op de r-ladder naar r3 (re-use) en lager. Je haalt dan bijvoorbeeld de vloeren uit het pand voor hergebruik. R3 is 1:1 hergebruik en als je er dan nog dingen aan verandert wordt het r5 (refurbish)’, geeft Arend aan.

Beton en hout recyclen

Recyclen is voor Lagemaat een belangrijke oplossing. Arend: ‘Beton is een mooi voorbeeld, want dit kun je op drie manieren recyclen. Ik kan het beton bijvoorbeeld apart uit een gebouw halen en op een bepaalde manier behandelen met een machine. De machine wrijft het gesteente helemaal uit elkaar tot grind-, zand- en cementsteenpoeder. Op deze manier gaan we van honderd ton sloopbeton naar honderd ton hoogwaardige grondstof voor nieuw beton. Hier zit voor ons nu al een verdienmodel achter. De betonindustrie moeten we ervan overtuigen dat herwonnen grind net zo goed is als nieuw grind. Dat lukt ons nu goed. Wat we met grind doen, kunnen we ook met sloophout. Daarvan maken we nieuwe kozijnen’.

De sector overtuigen van circulariteit

Lagemaat is nu ook bouwer. Er is voor nu geen aannemer die het herwonnen bouwmateriaal accepteert, daar zit nog de grote drempel. Arend: ‘Het stukje dat wij meepakken, is dat we andere bedrijven vertellen hoe wij circulariteit uitvoeren binnen ons bedrijf. We durven stappen te zetten, die andere bedrijven niet durven te zetten en daarmee zijn we uniek in Europa. We zitten in een Europees onderzoeksprogramma Recreate, waarin we in grote versnelling kunnen aantonen dat onze methode werkt. Als een aannemer vervolgens besluit om deze aanpak van circulariteit ook door te voeren, kan hij onze methode knippen en plakken. Daarmee jagen wij circulariteit enorm aan.’

Uniek circulair kenniscentrum

Volgend jaar start het bedrijf uit Heerde met de bouw van een circulair kenniscentrum. ‘Het circulair bouwen en de functies die erin voorkomen, zijn spannend en uitdagend. We willen een kenniscentrum waarin de vijf o’s, Onderneming met een maatschappelijke inslag, Onderzoek, Overheid, Onderwijs en Ondernemers, samenwerken en elkaar versterken. Daarnaast bieden we 120 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een plek om te werken in het kenniscentrum. In het centrum gaan we circulariteit in de praktijk toetsen en leiden we mensen op. Studenten krijgen de kans om in de praktijk te leren en we willen hier congressen rondom circulariteit organiseren’, vertelt Arend.

Verbinding met ondernemers

Kennispoort Regio Zwolle adviseurs Anne Dannenberg, aanjager innovatie en John Bakker, mkb-adviseur, helpen Lagemaat in de conceptuele uitvoering van het kenniscentrum. ‘We krijgen ondersteuning in hoe we het beste kennis kunnen uitwisselen en welke kennis er nu nog ontbreekt. Het samenwerken met de verschillende o’s is een raakpunt met Kennispoort. Om heel concreet de verbinding met die o’s op te zoeken en te maken en in het bijzonder met ondernemers, is een mooie uitdaging waar Kennispoort ons bij helpt’, deelt Arend.

Kennispoort regio Zwolle

Origineel bericht van Kennispoort Regio Zwolle