Rapport circulair inkopen en aanbesteden. Er samen beter in worden

De grondstoffentransitie is een van de grotere maatschappelijke opgaves van dit moment. Waar de energietransitie momenteel in volle gang is, staan we met de grondstoffentransitie nog maar aan het begin. In Nederland gebruiken we vandaag de dag dan ook (te) veel grondstoffen en kunnen we spreken van een niet vol te houden situatie naar de toekomst. We moeten dus veranderen. Maar hoe? Welke strategie moeten we volgen? Welke stappen zetten we in de transitie? Wat is een ieders rol daarin? En wat kan straks niet meer? En welke innovaties zorgen voor een verschuiving in onze manier van denken, doen en laten waar het (grondstof) consumptie betreft?

Nederland staat voor de opgave om in 2050 volledig circulair te zijn (Rijksoverheid, 2016). Nu levert de overheid hier op verschillende manieren een bijdrage aan: als opsteller van wet- en regelgeving, als vergunningenverlener en subsidieverstrekker, maar ook als opdrachtgever van bijvoorbeeld bouw- en infraprojecten en inkoper van producten en diensten van derden. In dit rapport beperken we ons tot de laatste twee rollen. De overheid besteedt als opdrachtgever jaarlijks ca. 87 miljard 1 aan publieke inkoop van ‘werken, leveringen en diensten’ 2 . Inkoop en aanbesteden door (lokale) overheden zijn belangrijke instrumenten in de transitie naar een circulaire economie 3 (zie ook Campbell-Johnston et al., 2019; Pouilkli, 2021). Helaas wil het circulair inkopen nog niet zo vlotten. Zo is de prijs van ruwe grondstoffen nog steeds relatief laag in vergelijking tot gerecyclede alternatieven, producenten hebben niet altijd voldoende kennis om circulaire producten te maken en afnemers hebben nog te veel een ‘lineaire mindset’ (Campbell-Johnston et al., 2019), waarmee wordt bedoeld dat het nog gebruikelijk is om vooral nieuwe grondstoffen te gebruiken in plaats van herbruikbare of gerecyclede materialen.